Lato należy do owocowych knedlików!

Knedlik pod nazwą „szyszka“ pojawił się w Czechach w XII wieku, a swoją współczesną nazwę przejął z niemieckiego słowa Knödel. Udokumentowane przepisy na knedlik bułczany lub ziemniaczany jako dodatek do dań, jaki znamy dziś, pochodzą z 1. połowy XVII wieku. Z tego okresu pochodzi też pierwsza wzmianka o knedlikach owocowych, określanych wówczas mianem słodkich kulek. Wtedy przygotowywano je tylko smażone i nadziewane wyłącznie śliwkami. Gotowane – jak przygotowujemy je dziś – na czeskich talerzach zaczęły pojawiać się dopiero 100 lat później.

Podczas gdy w większości krajów europejskich nie znajdziemy słodkiego dania jako dania głównego, w Czechach i na Morawach od wiosny do zimy ludzie chętnie jedzą słodkie dania, takie jak choćby właśnie knedliki owocowe, zarówno na obiad, jak i na kolację. Chociaż knedlik z owocami jest w Czechach daniem całorocznym, najbardziej smakuje latem, kiedy nie brakuje świeżych owoców.



Kulinarny rok knedlików owocowych paradoksalnie zaczyna się od warzywa, albowiem pierwsze pyszne, lekko kwaśne knedliki gotuje się na Morawach z rabarbarem. Gdy tylko zaczną dojrzewać pierwsze truskawki, przygotowuje się knedliki truskawkowe, a za chwilę na talerzach pojawiają się knedliki morelowe. Drobne owoce letnie, takie jak agrest i czarna porzeczka są również idealnym nadzieniem do słodkich knedlików. Jednak zdecydowanym faworytem są na pewno jagody, a po piętach depczą im śliwki, które tak naprawdę były pionierem w nadzieniu do knedlików. To właśnie knedliki śliwkowe zdobyły chyba największą sławę na świecie. Na przykład słynny kucharz francuski i smakosz polskiego pochodzenia Edouard de Pomiane zaliczył nawet knedliki śliwkowe między dziesięć najlepszych dań świata. Na tym sezon „knedlikowy” się nie kończy, bowiem kiedy nie ma już jabłek, ani gruszek to knedliki nadziewa się powidłami, a teraz także czekoladą lub marcepanem.

Co region, to inny knedlik

Jeżeli ktoś myśli, że w całych Czechach i na Morawach gotuje się te same knedliki owocowe, bardzo się myli. Każdy region ma inne ciasto, inne owoce, a wraz z regionem zmienia się również to, czym się knedliki posypuje i polewa.

Podobnie jak większość typowych dań czeskich, przepisy na knedliki owocowe opierają się na produktach, które były w danym regionie dostępne i których było pod dostatkiem. W regionach bogatszych, gdzie hodowano krowy i było dużo mleka, knedliki gotowano z ciasta twarogowego, a posypywano je tartym twarogiem. W rodzinach bogatszych polewano je nawet śmietaną, słodką lub kwaśną.

Tam, gdzie uprawiano ziemniaki, kucharki zawijały owoce do ciasta ziemniaczanego, a knedliki posypywano makiem, tartym piernikiem lub bułką tartą smażoną na maśle.

Knedliki ziemniaczane ze śliwkami posypane piernikiem

Składniki (4 porcje):
600 g ziemniaków ugotowanych ze skórką, 50 g kaszy manny, 200 g mąki krupczatki, 1 jajko,
szczypta soli, 500 g śliwek, 100 g cukru pudru, 100 g startego piernika, 150 g masła
 
Przygotowanie:
Ostudzone ugotowane ziemniaki obieramy i ścieramy na tarce o małych oczkach. Dodajemy szczyptę soli, roztrzepane jajko, kaszę mannę, przesianą krupczatkę i wyrabiamy gęstsze ciasto. Ciasto rozwałkowujemy na cieńszy placek i kroimy na kwadraty 4x4 cm. Na każdy kwadrat nakładamy umytą, wypestkowaną i dobrze osuszoną śliwkę. Dokładnie zawijamy owoc w ciasto i formujemy knedliki. Następnie wkładamy je do wrzącej, lekko osolonej wody i od razu mieszamy, aby nie przywarły do dna. Jak tylko wypłyną, wyjmujemy je durszlakiem lub łyżką cedzakową, odsączamy i dajemy na talerz. Na talerzu ozdabiamy startym piernikiem, cukrem pudrem i polewamy roztopionym masłem.
 
W najbiedniejszych regionach, zwłaszcza w górach i na pogórzu, nadal gotuje się największe knedliki z ciasta drożdżowego. Na talerzu mamy więc jeden ogromny knedlik, zamiast tradycyjnie kilku mniejszych. Chodziło o to, by ludzie najedli się do syta. Ponieważ w tych regionach nie brakowało owoców leśnych, jagód i malin, knedliki nie tylko nadziewano owocami, ale także polewano sosem z owoców.


 

Knedlik jagodowy z sosem jagodowym (žahourem)

Składniki na knedlik:
400 g mąki krupczatki, 15 g drobnego cukru, szczypta soli, 40 g świeżych drożdży, 200 ml mleka, 1 jajko, 200 g jagód
Składniki na sos i do podania
200 g jagód (mogą być także mrożone), ½ cytryny, 20 g drobnego cukru, 1 łyżeczka mąki ziemniaczanej, twaróg do starcia na tarce, masło, cukier puder
Przygotowanie:
Do miski wsypujemy mąkę i sól, mieszamy. Pośrodku robimy dołek, na który kruszymy drożdże, dodajemy trochę cukru, dolewamy część letniego mleka i pozostawiamy rozczyn do wyrośnięcia. Następnie wlewamy resztę mleka, dodajemy jajko i wyrabiamy ciasto. Odstawiamy w ciepłe miejsce na około 30 minut do wyrośnięcia. Wyrośnięte ciasto dzielimy na 4 części. Każdą z nich rozwałkowujemy na „placek“ i napełniamy jagodami, formujemy w kształt knedlika i pozostawiamy na około 15 minut do wyrośnięcia. Następnie knedliki wkładamy do wrzącej, osolonej wody. Gotujemy około 5 minut z jednej i około 3 minuty z drugiej strony. Po ugotowaniu knedliki przekłuwamy widelcem, aby uciekła z nich para i nie zrobił się zakalec.

Aby przygotować sos, do małego rondla wkładamy jagody, wyciskamy sok z połówki cytryny, dodajemy cukier i zagotowujemy. W tym czasie mąkę ziemniaczaną mieszamy z niewielką ilością wody. Do gotujących się jagód stopniowo dodajemy rozmieszaną mąkę ziemniaczaną, w takiej ilości, aby sos był odpowiednio gęsty. Na talerzu knedliki kroimy na środku, polewamy sosem, sypiemy tartym twarogiem i cukrem, a wszystko polewamy jeszcze roztopionym masłem.
 
Czesi, mali i duzi kochają owocowe knedliki, a nawet organizują konkursy w ich jedzeniu. Do tej pory nie został jeszcze pobity rekord z 2018 roku z Vizovic, kiedy zwycięzca zjadł na raz niewiarygodne 202 knedliki śliwkowe.

Niezależnie od tego, czy spróbują Państwo knedlików owocowych w formie dania głównego, czy po prostu deseru, na pewno Państwu zasmakują! Na www.czechspecials.cz dowiedzą się Państwo, gdzie gotują najlepsze dania kuchni czeskiej.