17 listopada 1989 roku odbył się pokojowy marsz studentów w Pradze. Zakończyła go wtedy brutalna interwencja policji, która wywołała falę protestów i spowodowała zmianę sytemu politycznego. Rozpoczęły się ogromne demonstracje nie tylko pojedynczych osób, ale zdecydowanej większości obywateli państwa. A ich wynik? Czechosłowacja pozbyła się reżimu totalitarnego i po czterdziestu jeden latach wróciła do rodziny niepodległych państw demokratycznych. Dzisiaj przedstawimy Państwu te miejsca w Pradze, które łączą się z listopadowymi wydarzeniami, tzw. Aksamitnej Rewolucji.
Albertov – tutaj się wszystko zaczęło
Pokojowa manifestacja studencka, zwołana z okazji 50. rocznicy zamknięcia czeskich szkół wyższych w czasie okupacji hitlerowskiej podczas II wojny światowej, stała się demonstracją wzywającą do zmiany ustroju politycznego. Stąd studenci wyruszyli do centrum Pragi, wzywając do wolnych wyborów i zakończenia rządów jednej partii. A gdzie szukać Albertova? Jest to dzielnica studencka i uniwersytecka, położona niedaleko Wyszehradu. Mieści się tu kilka wydziałów praskich uniwersytetów, a także mały uniwersytecki ogród botaniczny.
Národní třída (Aleja Narodowa) – miejsce starć z policją
Aleję Narodową znajdą Państwo w samym centrum Pragi, zamyka ją most Legií przez Wełtawę. To właśnie tutaj mieści się Teatr Narodowy, a także jedna z najstarszych kawiarni praskich, kawiarnia Louvre. 17 listopada 1989 roku ten miejski bulwar stał się miejscem brutalnej interwencji przeciwko pokojowej demonstracji studenckiej, która dotarła tutaj z Albertova. Masowe aresztowania i bardzo brutalna interwencja specjalnych jednostek policji wywołały opór społeczny, a niezadowolenie z sytemu rządów stało się faktem. Praktycznie w centralnym punkcie Alei Narodowej, na ścianie pałacu Kaňky znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona wydarzeniom 17 listopada. Co roku setki ludzi i najwyżsi urzędnicy państwowi składają tutaj kwiaty i zapalają znicze.
Plac Wacława – centrum wszystkich demonstracji
Jaki Czech nie zna Placu Wacława. Václavák, jak go tutaj familiarnie nazywają, to olbrzymi plac, który kiedyś pełnił rolę targowiska koni, dziś pełni już jednak zupełnie inną funkcję. To miejsce symboliczne. Wypełnić demonstrantami Plac Wacława od Muzeum Narodowego aż po stację metra Můstek, jest celem każdego organizatora demonstracji. A dlaczego tak jest? Pod pomnikiem św. Wacława na koniu, który znajduje się w górnej części placu, w październiku 1918 roku została proklamowana niepodległa Republika Czechosłowacji. W 1939 roku tutaj odbywały się demonstracje przeciwko okupacji hitlerowskiej, a w sierpniu 1968 roku przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego. Tutaj także, rok później, w proteście przeciw okupacji sowieckiej samospalenia dokonał Jan Palach. Właśnie na Plac Wacława, pod koniec listopada 1989 roku przychodziły dziesiątki tysięcy ludzi, by wyrazić swoje niezadowolenie i pragnienie wolności. Z balkonu Pałacu Melantrich, w listopadowych i grudniowych dniach, przemawiał później prezydent Václav Havel i wielu innych twórców historii.
Letná – kiedy place są zbyt małe
Największa demonstracja w listopadzie 1989 roku nie odbyła się na żadnym z placów. Te są zbyt małe. Największa demonstracja miała miejsce na Letnej, dużych błoniach nad Pragą, obok stadionu piłkarskiego klubu Sparta Praga oraz Narodowego Muzeum Techniki i Muzeum Rolnictwa . W deszczowy i mroźny weekend 25 i 26 listopada 1989 roku zebrało się tutaj ponad 1 000 000 ludzi z całej Czechosłowacji, by pokazać, że żądanie wolnych wyborów to nie pomysł kilku studentów z Pragi, ale opinia większości społeczeństwa.
Zamek Praski – siedziba prezydentów
Cały proces przejścia od totalitaryzmu komunistycznego do społeczeństwa demokratycznego nie zostałby zakończony, gdyby pod koniec grudnia 1989 roku prezydentem nie został dysydent i pisarz Václav Havel. Pochodził on z dawnej zamożnej rodziny praskiej, a w czasie Aksamitnej Rewolucji miał już za sobą kilka pobytów w więzieniach komunistycznych. Był liderem całego ruchu i został wówczas jednogłośnie wybrany na prezydenta. Wybory odbyły się w gotyckiej Sali Władysławowej na Zamku Praskim. W tym czasie wszystkie strajki, pogotowia strajkowe i gigantyczne demonstracje zostały odwołane. Po ponad miesiącu nastroje społeczne zaczęły się uspokajać i rozpoczął się proces przejścia do systemu demokratycznego. W czerwcu 1990 roku odbyły się pierwsze wolne wybory.
Ciekawostka na koniec: Na aktywizację społeczeństwa wpływ miała także kanonizacja św. Agnieszki Czeskiej, księżniczki z rodu Przemyślidów, żyjącej w XIII wieku, która dorastała na Zamku Praskim. 12 listopada 1989 roku, kilka dni przed rozpoczęciem demonstracji w Pradze, papież Jan Paweł II w Rzymie kanonizował Agnieszkę. Wydarzenie to bardzo mocno wsparło całą dysydencką scenę, bez względu na wyznanie, i uchyliło Czechom drzwi do wolnej Europy. 25 listopada 1989 roku w Katedrze św. Wita odbyło się nabożeństwo dziękczynne w intencji kanonizacji Agnieszki Czeskiej.
