Czeskie zegary astronomiczne – nie tylko historyczni strażnicy czasu

Kiedy mowa o zegarze astronomicznym i Czechach, większości osób przyjdzie na myśl ten największy i najsłynniejszy, który odmierza czas na Rynku Staromiejskim w Pradze już od ponad 600 lat. W Czechach znajduje się jednak wiele więcej takich skomplikowanych mechanizmów zegarowych, które wskazują nie tylko aktualną godzinę, ale także ruch ciał niebieskich! Wyrusz w trasę, by poznać te najbardziej interesujące z nich!

1. Praski zegar astronomiczny – ostatni babiloński mocarz

Najsłynniejszy czeski zegar astronomiczny znajduje się na Ratuszu Staromiejskim w Pradze. Jest to genialne urządzenie, które od wieków wskazuje nie tylko godzinę, ale również datę, a także pozycję Słońca, fazy Księżyca, cykle astronomiczne i święta kalendarza chrześcijańskiego. Ten wyjątkowy zabytek techniki jest ostatnim na świecie, który odmierza nawet babiloński czas gwiazdowy oraz czas staroczeski! Czy wiesz, że do zegara astronomicznego można podejść bliżej niż tych kilka metrów od chodnika? Co prawda przez przeszklone drzwi zobaczyć można tylko przestrzeń z posągami apostołów, a sam mechanizm zegarowy nie jest udostępniany szerokiemu ogółowi, ale i tak zwiedzenie gotyckiego Ratusza Staromiejskiego jest tego warte!

Replikę Staromiejskiego Zegara Astronomicznego można zobaczyć w mieście Kadaň w północno-zachodnich Czechach. W porównaniu z oryginałem jest niegdyś tak duży – mierzy ponad pięć metrów i waży ponad pięć ton. Zegar astronomiczny Kadaň nie ma jednak ruchomych kół, jest to metalowa rzeźba. Zegarek jest otwierany z tyłu i z boku, dzięki czemu każdy może dokładnie zobaczyć, jak maszyna wygląda od środka.

2. Nowoczesny brneński zegar astronomiczny wybija południe o 11:00

Brneński mechanizm zegarowy na Placu Wolności (czes. náměstí Svobody) jest całkowitym unikatem wśród czeskich zegarów astronomicznych. Z daleka w ogóle nie przypomina klasycznego zegara astronomicznego. Z bliska zresztą też nie! Sześciometrowy, czarny, nowoczesny czasomierz wykonany z polerowanego granitu importowanego z RPA ma przypominać historyczny nabój. Pytasz, dlaczego?

Powodem jest słynna brneńska legenda. Kiedy Brno w XVII wieku było przez cztery miesiące oblegane przez Szwedów, zdecydowali oni, że jeśli nie sforsują murów miasta przed wybiciem południa, opuszczą miasto. Jednak mieszkańcy Brna dowiedzieli się o tym planie i sprytnie wybili południe o godzinę wcześniej. Szwedzka armia wycofała się i od tego czasu w stolicy Moraw południe zawsze wybijane jest o godzinie 11:00.

Kolejna legenda, według której szwedzki generał mógł zostać zabity jedynie przez szklaną kulę odlaną podczas magicznego rytuału i wystrzeloną o północy, symbolizowana jest przez wewnętrzną część zegara astronomicznego – szklane kule. Codziennie, dokładnie o godzinie 11:00, rozpoczynają swoją podróż po wnętrzu maszyny, by pojawić się w jednym z trzech otworów. Kto ma szczęście i złapie kulę – każdego dnia wypada tylko jedna – może ją sobie zostawić na pamiątkę.

3. Ołomuniecki zegar astronomiczny z robotnikami i proletariuszami

W Ołomuńcu na zabytkowym ratuszu, stojącym na Rynku Górnym (czes. Horní náměstí) niemal w bezpośrednim sąsiedztwie Kolumny Trójcy Przenajświętszej wpisanej na listę UNESCO, zegar astronomiczny stał już w XV wieku. Podczas II wojny światowej został poważnie uszkodzony i musiał zostać poddany naprawie. A ponieważ jego renowacja miała miejsce na przełomie lat 40. i 50. XX wieku, jego wygląd zgodny jest z duchem wówczas nowo powstającego reżimu komunistycznego. Zamiast świętych i innych chrześcijańskich postaci, jest on strzeżony przez pracujących robotników i radujących się rolników. Jest to chyba jedyny zegar astronomiczny na świecie, który oddaje hołd m.in. chemikowi... W duchu tradycji, w dekoracji nie pominięto tradycji ludowej Jazdy Królów, będącej pod ochroną UNESCO. Jeśli chcesz zobaczyć „pozostałości” historycznego zegara astronomicznego, możesz je znaleźć w Muzeum Krajoznawczym w Ołomuńcu.

4. Chmielowy zegar astronomiczny w Žatcu

Miasto Žatec na północy historycznych Czech ma tysiącletnią historię powiązaną z uprawą chmielu. To wyjątkowe dziedzictwo została niedawno docenione nawet przez UNESCO. Ponad 700 lat upraw wyśmienitego aromatycznego chmielu i produkcji piwa prowadziły do powstania kompleksu rozrywki i edukacji pod nazwą Świątynia Chmielu i Piwa (czes. Chrám Chmele a Piva). Można znaleźć tutaj w pełni działający chmielowy zegar astronomiczny wskazujący godzinę, dane astronomiczne, znaki zodiaków oraz prace związane z przetwarzaniem chmielu w poszczególnych miesiącach. Co pełną godzinę uruchamiane jest wybijanie wraz z ruchem obiektów portalu i akompaniamentem melodycznym. Po prostu musisz to zobaczyć!