Śladami komunizmu

Aksamitna Rewolucja i obchody rocznicy

Komunizm został obalony w Czechosłowacji w wyniku masowych ogólnokrajowych demonstracji. Impulsem do tych wystąpień były wydarzenia z dnia 17 listopada 1989 roku, kiedy to oddziały milicji brutalnie stłumiły pokojową demonstrację studentów. W wyniku pacyfikacji obrażeń doznały dziesiątki demonstrantów, ale nie było ofiar śmiertelnych, dlatego rewolucję tę zaczęto nazywać Aksamitną lub Delikatną. W tym roku na praskiej ulicy Národní třída – ulicy, na której wszystko się zaczęło – oraz na placu náměstí Václava Havla przy Teatrze Narodowym w ramach akcji Dziękujemy, że możemy! odbędą się dziesiątki koncertów, przedstawień teatralnych, czytanie dzieł byłego więźnia i późniejszego czeskiego prezydenta Václava Havla, wystawy i program dla dzieci. Program muzyczny będzie wieczorem kontynuowany w klubie Rock Cafe. Sam klub powstał krótko po rewolucji, jako spontaniczna reakcja dysydenckich muzyków i artystów na odzyskaną wolność na muzycznej scenie.

Praskie pomniki i muzea

Jeżeli będziecie Państwo w Pradze, ale nie zdążycie na obchody w dniu 17 listopada, koniecznie wybierzcie się na spacer przez Małą Stranę i park na wzgórzu Petřín. U jego podnóża znajduje się niezwykły i poruszający Pomnik Ofiar Komunizmu, który tworzy zespół rzeźb autorstwa niedawno zmarłego rzeźbiarza Olbrama Zoubka. Każda kolejna figura jest bardziej „zepsuta“, co symbolizuje determinację i wytrwałość więźniów politycznych, którzy zwłaszcza w latach 50. XX wieku zapełnili więzienia i obozy pracy. Bardzo udaną wystawę poświęconą komunizmowi przygotowało Muzeum Komunizmu, leżące niedaleko placu Václavské náměstí. Wystawa przybliża codzienną rzeczywistość i życie ludzi poddanych inwigilacji i prześladowaniom. Dowiemy się, jak działały tajne służby i propaganda.

Architektura drugiej połowy XX wieku

Reżim komunistyczny w latach 50. XX wieku przewrócił do góry nogami nie tylko scenę polityczną, ale w ogromnym stopniu wpłynął także na sztukę i architekturę. Przez ZSRR został narzucony nowy kierunek sztuki, zwany realizmem socjalistycznym. Tematem obrazów była wieś lub przemysł ciężki. Zniknęła abstrakcja a pojawił się realizm, opierający się na założeniach realizmu – nurtu, który rozwinął się w XIX wieku. Z tą różnicą, że na obrazach pojawiły się kobiety kujące stal i mężczyźni koszący siano. Styl ten znalazł swoje odbicie również w architekturze. W Pradze znajduje się cała dzielnica zbudowana zgodnie z założeniami realizmu socjalistycznego. Wspomnieć tu trzeba także o hotelu International, który jest mniejszą kopią moskiewskich wieżowców. Na dużo większą skalę można zetknąć się z tą architekturą w Ostrawie-Porubě, gdzie zbudowano w tym stylu dzielnicę dla niemal 50 000 mieszkańców. Dziś jest to zabytek kultury, pamiątka po tamtym okresie.

W czasach dyktatury komunistycznej budowano nie tylko według radzieckich wzorców. W latach 60. otwarto częściowo granice i młodzi architekci zaczęli czerpać inspiracje z rozwijającego się wówczas na Zachodzie nurtu – brutalizmu. Cechą charakterystyczną budynków stawianych w tym stylu była ich monumentalność i zastosowanie betonu, szkła i stali. Celowo pozostawiano materiały budowlane w stanie surowym. Duże powierzchnie surowych ścian kontrastowały ze szklaną konstrukcją lub małymi oknami. Budowle te często nie spotykały się z uznaniem, ale dziś są już częścią historii architektury i mówi się o konieczności objęcia ich programem ochrony zabytków. V Pradze przykładami tego stylu architektonicznego jest na przykład Budynek Nowy Muzeum Narodowego lub dom handlowy Kotva na Starym Mieście, a w Karlowych Warach hotel Thermal, w którym co roku na początku lata odbywa się Międzynarodowy Filmowy Festiwal Karlovy Vary.