'De mooiste kerk'. Het is misschien wat overdreven als je het interieur bekijkt van de kerk in Žďár nad Sázavou, maar vanuit de lucht is dit gebedshuis indrukwekkend. Het heeft namelijk de vorm van een ster en daar blijft het niet bij. Er zijn nog veel meer interessante vormen en verhalen verbonden met deze kerk ontworpen door de Tsjechische architect Santini.
Unieke architectuur
De kerk van St. John van Nepomuk op de heuvel Zelená hora is een van de origineelste gebouwen in Europa. Dit UNESCO-monument en het werk van de getalenteerde architect Jan Blažej Santini Aichel is een plek die het verdient om bezocht te worden door iedereen die de mystiek en unieke architectuur waardeert, verweven met het krachtige verhaal van Johannes van Nepomuk, de Tsjechische heilige.
Meesterwerk van Santini
Wilde je in de 18e eeuw iets bijzonder bouwen dan moest je bij Santini terecht. Jan Blažej Santini Aichel heeft heel wat gebouwen op zijn naam staan waar vandaag de dag architecten nog steeds vol lof over spreken. In 1719 begon hij met de bouw van de kerk in Žďár nad Sázavou, op de heuvel Želená hora. Želená hora betekent groene Heuvel, maar vroeger was het een beboste heuvel. Pas later toen de kerk werd gebouwd werd de heuvel omgedoopt tot Groene Heuvel.
Santini's monumenten in Tsjechië
Santini's monumenten in Tsjechië
Inspiratiebron: St. Nepomuk
Santini kreeg de opdracht van de Cisterciënzerklooster om een 'star above the stars' te maken. De stichter van de kerk wilde de kerk bouwen doordat hij geïnspireerd was door het verhaal van de Tsjechische heilige, Johannes van Nepomuk, die werd vermoord omdat hij niet bereid was de bekende geheimen van de koningin aan koning Václav IV prijs te geven. De heilige Johannes werd lange tijd gemarteld en zijn lichaam werd vervolgens van de Karelsbrug in Praag in de rivier de Moldau gegooid. De legende vertelt dat er op dat moment vijf sterren boven zijn hoofd verschenen. Sinds die tijd worden sterren en het getal vijf beschouwd als symbolen van deze heilige. Nepomuk werd uiteindelijk begraven in de Sint Vitus kathedraal van Praag.
Symboliek in de kerk, Foto Michal Balada/shutterstock.com
Ontdek de Santini-code
Het getal vijf werd de inspiratiebron van de architect Santini, die de hele kerk ontwierp op de plattegrond van een vijfpuntige ster. Het symbool van de sterren en nummer vijf verschijnen talloze keren in het gebouw. In het gebied rond de arcade, die 500 meter lang is, zijn vijf poorten en vijf kapellen. Hier horen vijf standbeelden te staan, maar er zijn er slechts drie die je kunt zien. De buitengang werd gemaakt voor de pelgrims om te bidden, maar ook om te overnachten. De kerk was namelijk niet groot genoeg om alle pelgrims van accommodatie te voorzien. In de kerk zijn vijf altaren en op het hoofdaltaar staan vijf centrale sterren.Het hele complex is letterlijk verweven met mystieke symbolen en raadsels. Deskundigen zijn tot op de dag van vandaag nog op zoek naar de ingang van een geheime gang, die naar verluidt van de kerk naar het klooster in het nabijgelegen Žďár-landgoed leidde. Toen de kerk in 1727 eindelijk klaar was, vormde ze een indrukwekkend eerbetoon aan de unieke in Boheemse stijl van de barokke gotiek.
Combineren van stijlen
De kerk zou dienen als bedevaartsoord voor de heilige en ook de overblijfselen van zijn tong bevatten, het ultieme eerbetoon aan zijn heilige leven. In en rondom de kerk zie je overal sterren. Sterren met 5 punten, 6, 8 of 10. Typisch voor Santini was de combinatie van gotiek en barok. Alle standbeelden en ook de balustrades op de eerste en tweede verdieping zijn gemaakt van hout, maar zien eruit alsof ze van marmer zijn. Om op de eerste en tweede verdieping te komen, dit is voor bezoekers niet toegankelijk, is er een trap die van buiten bereikbaar is. Santini wilde namelijk niet dat de trap zichtbaar was in het interieur. De kerk heeft 48 ramen en bestaat uit drie vormen, waaronder een mijter omdat de bisschoppen alles betaalde. Vergeet ook niet naar de vloer te kijken, want ook de tegels hebben een speciaal patroon.
De kerk met de 500 meter lange gang met 5 kapellen, Foto Czechia Digital Media Library
UNESCO plek
In 1994 kwam de pelgrimskerk op de UNESCO Werelderfgoedlijst, maar de eis was dat het in originele staat moest. Dit betekende dat de 200 graven tussen de kerk en de kloostergang verwijderd moesten worden. De overblijfselen werden verplaatst naar de nabijgelegen begraafplaats. Een graf is gebleven en dat is het graf van die opdracht gaf om het gebouw te renoveren.
Heb je drone dan is deze plek absoluut een aanrader. Het is er wel vaak winderig dus pas op dat je drone niet wegvliegt.
De kerk van St. Nepomuk vanuit de lucht, Foto Michal Balada/shutterstock.com
Wandeling Zelená hora
Vanaf het kasteel is het mogelijk om twee wandelingen te volgen. De paden zijn aangeduidt met letter A of letter B. Route A gaat naar twee andere gebouwen ontworpen door Santini. De andere wandeling volgt het meer. Žďár nad Sázavou ligt aan de rand van het beschermde natuurgebied Žďárské vrchy. Een redelijk onbekend gebied bij toeristen. Desalniettemin zijn er tientallen fiets- en wandelpaden die je hier kunt volgen. Ook interessant is een uitstapje naar het dorpje Kratká. Een gehucht met oude volksgebouwen.
