W 2021 roku przypada 1100. rocznica zabójstwa świętej Ludmiły, pierwszej czeskiej i słowiańskiej świętej oraz pierwszej, historycznie udokumentowanej kobiety z panującej dynastii Przemyślidów. Za jej życia Czechy powoli stawały się państwem chrześcijańskim i porzucały słowiańskie pogaństwo, budowano pierwsze kamienne kościoły i powstawały legendy. Chociaż życie Ludmiły, ze względu na bardzo odległe czasy, owiane jest tajemnicą, przy bliższym poznaniu ujawnia się niezwykła historia silnej kobiety wczesnego średniowiecza.
Kobieta wyłaniająca się zza zasłony przeszłości
Ludmiła urodziła się około 860 roku. Gdzie? Jest wiele spekulacji na ten temat, ale najprawdopodobniej w Czechach Środkowych w dzisiejszym Mielniku, jako córka tutejszego księcia. Wychowana została jako poganka, która składała ofiary pogańskim bogom. W wieku 15 lat poślubiła Borzywoja, pierwszego historycznie udokumentowanego księcia Przemyślidów i władcę dzisiejszych Czech Środkowych oraz Południowych. Była mężatką przez około 14 lat i w tym czasie została matką 3 synów i 3 córek. Wraz z mężem w 882 roku przyjęła chrześcijaństwo z rąk Metodego, arcybiskupa morawskiego. W wieku około 30 lat owdowiała. Nie wycofała się jednak z życia publicznego, jak wtedy nakazywał zwyczaj. Bardzo aktywnie włączyła się do życia politycznego. Nie podobało się to wielu ludziom i starali się księżną wdowę pozbawić władzy i wpływów w panującej rodzinie książęcej. W końcu Ludmiła schroniła się do swego grodu Tetín w Czechach Środkowych, gdzie 15 września 921 roku została zamordowana. Legenda głosi, że została uduszona własną chustką. Śmierć Ludmiły została najprawdopodobniej zlecona przez jej własną synową, księżną Drahomirę, która w ten sposób chciała umocnić swoją władzę. Lud uznawał Ludmiłę za świętą już od 925 roku, ale oficjalne potwierdzenie papież wydał dopiero w 1143 roku.Gdzie dziś można się spotkać się ze św. Ludmiłą
Ponieważ od śmierci świętej Ludmiły ubiegło już wiele lat, niełatwo jest znaleźć jej ślady. Jednak kilka ich jeszcze istnieje. Również dziś można wybrać się na urwisko nad rzeką Berounką do Tetína w Czechach Środkowych i obejrzeć pozostałości dawnego grodu. W miejscowości Tetín znajduje się także kościół pod wezwaniem św. Ludmiły, który jeszcze nie stał tutaj za życia księżnej. Budynek powstał w czasach późniejszych. Książę Wacław, wnuk św. Ludmiły, na początku swojego panowania sprowadził do Pragi szczątki babci i pochował je w bazylice św. Jerzego bezpośrednio na Zamku Praskim. I jest tu pochowana do dziś. Grób znajdą Państwo w kaplicy św. Ludmiły w nawie południowej bazyliki. Jednak jej czaszka jest przechowywana osobno w skarbcu katedry św. Wita jako wyjątkowa relikwia. Zwiedzający mogą ją oglądać tylko raz w roku, 16 września w dniu święta Ludmiły. Jeszcze jeden ślad pary książęcej Borzywoja i św. Ludmiły można obejrzeć na terenie Zamku Praskiego. Kiedy będą Państwo przechodzić między II i IV dziedzińcem zamku, proszę spojrzeć na pozostałości kościoła Marii Panny. Kościół został wybudowany przez parę książęcą po powrocie z Moraw, kiedy zostali ochrzczeni jako chrześcijanie. Jest więc to najstarszy kościół chrześcijański na terenie Pragi.
Kult św. Ludmiły
Stopniowo kult św. Ludmiły rozszerzył się z Pragi na całą Europę, a dzięki czeskim rodakom dalej na cały świat. Wśród dziesiątek kościołów i kaplic poświęconych świętej Ludmile można znaleźć zarówno kościoły starsze, takie jak neogotycka świątynia na praskim placu Pokoju na Vinohradach, jak i nowe budowle. Świętej Ludmile poświęcono także kilka klasztorów, źródeł i źródełek. Najsłynniejszą rzeźbą świętej Ludmiły jest stojąca w Pradze na Moście Karola; powstała najprawdopodobniej w pracowni Matyáša Bernarda Brauna i przedstawia, jak Ludmiła uczy swojego wnuka Wacława czytać z książki. Święta Ludmiła jest również częścią pomnika konnego św. Wacława na praskim Placu Wacława; babcia „czuwa“ nad swoim wnukiem po jego prawej stronie, uzupełniają ją święci Wojciech, Prokop i Agnieszka Czeska.
