Siedziba szklarzy w północnoczeskim mieście Nový Bor, oryginalne okrągłe wnęki na praskich bulwarach nad Wełtawą, winiarstwo, ratusz, muzeum lub przedszkole: to tylko wybrane obiekty, które reprezentują Republikę Czeską w kolejnej edycji prestiżowego konkursu Mies van der Rohe Award.
Pragniemy Państwa bliżej zapoznać nie tylko z tymi obiektami, ale także z faworytami i zwycięzcami poprzednich edycji. Specjalne miejsce na naszej liście zajmuje słynna willa Tugendhat, autentyczny ślad architekta Ludwiga Mies van der Rohe i jedyny w kraju nowoczesny budynek, wpisany na listę światowego dziedzictwa kulturalnego UNESCO.
Konkurs o Nagrodę Unii Europejskiej w dziedzinie architektury współczesnej – Nagrodę im. Miesa van der Rohe od 2001 roku organizuje Komisja Europejska we współpracy z barcelońską fundacją Fundació Mies van der Rohe. Nagroda przyznawana jest co dwa lata, a jurorzy wybierają najlepsze projekty ze wszystkich krajów europejskich. Gdyby to był rok jak każdy inny, to najbardziej prestiżowy konkurs architektoniczny starego kontynentu już opublikowałby węższą listę finalistów. Jednak tegoroczna edycja będzie inna: nie tylko włączono do niej obiekty z Armenii, Mołdawii i Tunisu, ale także liczba 449 obiektów z 41 krajów nie jest jeszcze zamknięta. Ponieważ budowę i ocenę komplikują obostrzenia związane z koronawirusem, organizatorzy przedłużyli terminy. Pojawił się nowy warunek: budowa musi być dokończona w okresie między październikiem 2018 a kwietniem 2021 roku. We wrześniu tego roku komisja opublikuje kolejne nominowane projekty. Wyniki konkursu poznamy dopiero na wiosnę 2022 roku.
Należą do nich na przykład szklany dom i siedziba firmy szklarskiej Lasvit w Novym Borze, która zdobyła Nagrodę Główną w Czeskim Konkursie Architektonicznym 2020, Miejsce Pamięci Jana Palacha w Všetatech, nowa siedziba Winiarstwa Lahofer koło Znojma i rewitalizowane praskie bulwary nad Wełtawą.
Ponieważ organizatorzy prestiżowego konkursu europejskiego doskonale zdają sobie sprawę, że budynki i infrastruktura są odpowiedzialne za co najmniej 40 procent wszystkich emisji gazów cieplarnianych, w tej edycji prym wiodą głównie projekty, w których design idzie w parze ze zrównoważonym rozwojem. W związku z tym nagroda Unii Europejskiej im. Miesa van der Rohe daje zielone światło przede wszystkim projektom rekonstrukcji, adaptacji i przekształcenia istniejących budynków. W czeskiej jedenastce reprezentują je na przykład nowy ratusz Pragi 7, który powstał wskutek rekonstrukcji starszego budynku administracyjnego, dawny browar i budynek techniczny w centrum Znojma, który architekci Chybík+Krištof przekształcili na winiarnię Enotéka. Swoją historię ma także willa z czasów I Republiki, którą przebudowano w „dom rodzinny w stalowym gorsecie“. Z kolei z nowych budynków warto wspomnieć i zobaczyć przedszkole w Libercu w dzielnicy Vratislavice nad Nisou. Przedszkole przypomina trochę Lasvit w Novým Borze: architekci Petr Stolín i Alena Mičeková zastosowali lekką fasadę z laminatu szklanego, podobnie jak w ich starszym projekcie Zen-Houses (nagrodzonym w Czeskim Konkursie Architektonicznym w jego pierwszej edycji).
Kiedy już mówimy o willi Tugendhat, słynnym architekcie i nagrodzie im. Miesa van der Rohe, warto wspomnieć o budynku, do którego willę, już w czasie jej powstawania, porównywano: mowa tu o niemieckim pawilonie, który Mies van der Rohe zaprojektował na wystawę światową w Barcelonie. Oba budynki powstały w biurze Miesa w tym samym czasie i łączyły je kluczowe cechy formalne oraz nowa koncepcja przestrzeni architektonicznej. Podczas gdy willa powstała i ostała się, pawilon w Barcelonie po skończeniu wystawy został rozebrany. Jednak w miarę jak w XX wieku stopniowo rosła międzynarodowa sława Miesa, także radni Barcelony zdali sobie sprawę, że pawilon mógł być międzynarodową atrakcją turystyczną. W latach 80. powstała więc jego replika. Związek z willą Tugendhat jest niezaprzeczalny, począwszy od kształtu chromowanych kolumn przez połączenie szkła, onyksu, trawertynu i różnych rodzajów marmuru, aż po ikonę nowoczesnych mebli, zaprojektowaną przez Miesa, krzesło Barcelona. Symboliczny jest fakt, że właśnie w pawilonie Barcelona zaprojektowanym przez Miesa wręczane są Nagrody Unii Europejskiej w dziedzinie architektury współczesnej.
Konkurs o Nagrodę Unii Europejskiej w dziedzinie architektury współczesnej – Nagrodę im. Miesa van der Rohe od 2001 roku organizuje Komisja Europejska we współpracy z barcelońską fundacją Fundació Mies van der Rohe. Nagroda przyznawana jest co dwa lata, a jurorzy wybierają najlepsze projekty ze wszystkich krajów europejskich. Gdyby to był rok jak każdy inny, to najbardziej prestiżowy konkurs architektoniczny starego kontynentu już opublikowałby węższą listę finalistów. Jednak tegoroczna edycja będzie inna: nie tylko włączono do niej obiekty z Armenii, Mołdawii i Tunisu, ale także liczba 449 obiektów z 41 krajów nie jest jeszcze zamknięta. Ponieważ budowę i ocenę komplikują obostrzenia związane z koronawirusem, organizatorzy przedłużyli terminy. Pojawił się nowy warunek: budowa musi być dokończona w okresie między październikiem 2018 a kwietniem 2021 roku. We wrześniu tego roku komisja opublikuje kolejne nominowane projekty. Wyniki konkursu poznamy dopiero na wiosnę 2022 roku.
Czeska jedenastka
Prestiżową nagrodę Mies van der Rohe Award może zdobyć jedenaście obiektów, które w ostatnich latach powstały na terenie Republiki Czeskiej.Należą do nich na przykład szklany dom i siedziba firmy szklarskiej Lasvit w Novym Borze, która zdobyła Nagrodę Główną w Czeskim Konkursie Architektonicznym 2020, Miejsce Pamięci Jana Palacha w Všetatech, nowa siedziba Winiarstwa Lahofer koło Znojma i rewitalizowane praskie bulwary nad Wełtawą.
Ponieważ organizatorzy prestiżowego konkursu europejskiego doskonale zdają sobie sprawę, że budynki i infrastruktura są odpowiedzialne za co najmniej 40 procent wszystkich emisji gazów cieplarnianych, w tej edycji prym wiodą głównie projekty, w których design idzie w parze ze zrównoważonym rozwojem. W związku z tym nagroda Unii Europejskiej im. Miesa van der Rohe daje zielone światło przede wszystkim projektom rekonstrukcji, adaptacji i przekształcenia istniejących budynków. W czeskiej jedenastce reprezentują je na przykład nowy ratusz Pragi 7, który powstał wskutek rekonstrukcji starszego budynku administracyjnego, dawny browar i budynek techniczny w centrum Znojma, który architekci Chybík+Krištof przekształcili na winiarnię Enotéka. Swoją historię ma także willa z czasów I Republiki, którą przebudowano w „dom rodzinny w stalowym gorsecie“. Z kolei z nowych budynków warto wspomnieć i zobaczyć przedszkole w Libercu w dzielnicy Vratislavice nad Nisou. Przedszkole przypomina trochę Lasvit w Novým Borze: architekci Petr Stolín i Alena Mičeková zastosowali lekką fasadę z laminatu szklanego, podobnie jak w ich starszym projekcie Zen-Houses (nagrodzonym w Czeskim Konkursie Architektonicznym w jego pierwszej edycji).
Willa Tugendhat i pawilon Barcelona
Kiedy połączymy nieograniczony budżet, architekta o światowej sławie i prezent ślubny dla córki bogatego przemysłowca, powstanie willa Tugendhat: budynek zaprojektowany przez architekta Ludwiga Mies van der Rohe (1886–1969), ukończony w 1930 roku. Jego budowa kosztowała pięć milionów koron, za które wówczas można było wybudować dziesiątki domków jednorodzinnych. Chociaż zwiedzanie jedynego nowoczesnego zabytku UNESCO w Republice Czeskiej jest teraz wstrzymane, miejsca można już rezerwować i cieszyć się na jej zwiedzanie. Wizyta w funkcjonalistycznej willi w Brnie, która jest jednym z fundamentalnych dzieł architektury światowej i swego czasu zmieniła standardy współczesnego mieszkania, jest prawdziwym przeżyciem.Kiedy już mówimy o willi Tugendhat, słynnym architekcie i nagrodzie im. Miesa van der Rohe, warto wspomnieć o budynku, do którego willę, już w czasie jej powstawania, porównywano: mowa tu o niemieckim pawilonie, który Mies van der Rohe zaprojektował na wystawę światową w Barcelonie. Oba budynki powstały w biurze Miesa w tym samym czasie i łączyły je kluczowe cechy formalne oraz nowa koncepcja przestrzeni architektonicznej. Podczas gdy willa powstała i ostała się, pawilon w Barcelonie po skończeniu wystawy został rozebrany. Jednak w miarę jak w XX wieku stopniowo rosła międzynarodowa sława Miesa, także radni Barcelony zdali sobie sprawę, że pawilon mógł być międzynarodową atrakcją turystyczną. W latach 80. powstała więc jego replika. Związek z willą Tugendhat jest niezaprzeczalny, począwszy od kształtu chromowanych kolumn przez połączenie szkła, onyksu, trawertynu i różnych rodzajów marmuru, aż po ikonę nowoczesnych mebli, zaprojektowaną przez Miesa, krzesło Barcelona. Symboliczny jest fakt, że właśnie w pawilonie Barcelona zaprojektowanym przez Miesa wręczane są Nagrody Unii Europejskiej w dziedzinie architektury współczesnej.
Kandydaci znani i nieznani z 2019 roku
Nagroda Unii Europejskiej w dziedzinie architektury współczesnej została po raz pierwszy przyznana w 1987 roku i do tej pory żaden czeski budynek nagrody nie zdobył. Państwo z pewnością znają niektórych czeskich kandydatów: do poprzedniej edycji zakwalifikowało się ich dwunastu, między innymi Centrum Sztuki Współczesnej DOX w Pradze, przestrzeń kulturalna Kinonekino w Plané, górna stacja kolejki linowej na Pustevnách, nowoczesny kościół św. Wacława w Sazovicach, Letenska Wieża Ciśnień, pensjonat Štajnhaus w Mikulovie lub wielofunkcyjna Kotłownia w Libčicach nad Vltavou, w Pradze wieża widokowa Doubravka na Černém Mostě i wielofunkcyjny dom Drn. Jednak międzynarodowe jury złożone z architektów, dziennikarzy i teoretyków wszystkich zaskoczyło: laureatem nagrody za rok 2017 stał się odremontowany ogromny blok w Amsterdamie o długości czterystu metrów, zaprojektowany przez zespół lokalnych architektów. Po raz pierwszy w historii nagród im. Miesa van der Rohe nie nagrodzono nowego budynku, ale budynek starszy. Czy ten trend się utrzyma? Musimy poczekać do przyszłego roku..jpg?width=1920&height=1280&ext=.jpg)
