Jak świętować Boże Narodzenie po czesku

Czas adwentu    

Jeżeli chcą Państwo świętować Boże Narodzenie tak jak mieszkańcy Republiki Czeskiej, trzeba zacząć już prawie miesiąc wcześniej. Właśnie wtedy rozpoczyna się Adwent, czterotygodniowy okres oczekiwania i przygotowania świąt. Początek Adwentu przypada na przełom listopada i grudnia. W pierwszą niedzielę Adwentu wiele osób w domach stawia szopki, a na rynkach i placach miast rozpoczynają się jarmarki bożonarodzeniowe. Największy jarmark adwentowy w Republice Czeskiej odbywa się w Pradze na Rynku Staromiejskim.

W przeszłości Adwent był okresem postu i oczekiwania na święta Bożego Narodzenia. Dziś już mało kto przestrzega postu, ale niektóre stare zwyczaje przetrwały wieki. Jakie zwyczaje wiążą się z czeskim Adwentem dzisiaj? Najbardziej widoczne jest posiadanie w domu wieńca adwentowego. Taki bez świeczek ozdabia drzwi, a ze świeczkami służy do symbolicznego odliczania czterech tygodni Adwentu. Co niedzielę zapala się kolejną świeczkę. Inny zwyczaj to zrywanie barbarek (barborek). W dzień imienin św. Barbary, 4 grudnia, z drzewa czereśniowego należy urwać gałązki. Proszę wziąć je do domu, do ciepła, włożyć do wazonu z wodą i dbać jak o każdy kwiat cięty. Jeżeli gałązka zakwitnie do Wigilii, w kolejnym roku spełnią się wszystkie Państwa życzenia. Kolejną tradycją są obchody święta św. Mikołaja – 5 grudnia. Tego wieczoru po domach chodzą Mikołaj, anioł i diabeł. Grzeczne dzieci nagrodzi Mikołaj prezentami, a niegrzeczne ukarze diabeł. Dzisiaj diabeł działa już tylko jako odstraszający przykład. Dzieci zawsze dostaną od Mikołaja drobne prezenty i słodycze.

Święta Bożego Narodzenia    

Boże Narodzenie w Czechach rozpoczyna się 24 grudnia. Dzień ten nazywa się Štědrý den (Wigilia) i wiąże z wieloma przesądami i tradycjami. W przeszłości ludzie postrzegali ten dzień jako pełen czarów i magicznych rytuałów. Chociaż obecnie z większości gospodarstw domowych zniknął zwyczaj całodziennego postu aż do kolacji wigilijnej i wyglądania złotego prosiątka, czyli bogactwa, to dekorowanie choinki, śpiewanie kolęd, spacer i wizyta na cmentarzu, by wspomnieć tych których już nie ma z nami, są stale przestrzegane. Jeszcze nawet dziś mogą Państwo natknąć się w czeskich domach na zwyczaje pogańskie, takie jak przewidywanie przyszłości za pomocą przekrojonego jabłka lub lanie do wody roztopionego ołowiu. Również przygotowanie stołu wigilijnego, kiedy to nakrywa się dla parzystej liczby osób oraz sama kolacja, do której wszyscy są świątecznie ubrani, cały czas należy do szanowanych tradycji. A co można znaleźć na większości stołów wigilijnych? Zupę rybną, karpia lub inną rybę, kotlety schabowe z sałatką ziemniaczaną i talerz tradycyjnych ciastek bożonarodzeniowych. Od wigilijnego stołu nikt nie wstaje, ponieważ przesąd mówi, że ten, kto odejdzie umrze w ciągu roku. Po kolacji nadchodzą najprzyjemniejsze chwile. Wówczas rozbłysną oczy dzieci, które w napięciu czekają na dźwięk dzwonka. Ogłasza on, że nigdy przez nikogo niewidziany Jezusek właśnie wyszedł i zostawił prezenty pod świątecznie udekorowaną choinką. Po kolacji i wręczeniu prezentów wielu ludzi, nawet niewierzących, wybiera się do najbliższego kościoła na pasterkę. Całkowicie wyjątkową atmosferę ma zawsze pasterka w  katedrze św. Wita na  Zamku Praskim  lub w katedrze św. Piotra w Brnie.

W pierwszy i drugi dzień świąt Bożego Narodzenia, 25 i 26 grudnia, rodziny, przyjaciele i sąsiedzi odwiedzają się i spędzają czas razem. Na obiad, tradycyjnie podaje się pieczoną i nadziewaną kaczkę lub gęś, ewentualnie kurczaka z knedlikami i kapustą.

Proszę spróbować w tym roku paru czeskich zwyczajów. Na pewno Państwa Boże Narodzenie będzie dosłownie magiczne.