10 wyjątkowych budynków o ciekawej historii

Można by się skupić na budynkach o długiej historii, takich jak zamek na Hradczanach, Most Karola czy zamki i warownie rozsiane po całym kraju, pamiętające czasy czeskiej świetności oraz upadku. Zamiast tego jednak wybraliśmy budowle o wyjątkowym znaczeniu historycznym, o których słyszy się nieco rzadziej.

1. Willa Tugendhatów

Jednym z takich budynków jest willa Tugendhatów stojąca w Brnie. Ta perła architektury modernistycznej została wpisana na listę UNESCO. Jest uważana za największe przedwojenne dzieło architekta Ludwiga Miese van der Rohe, ojca architektury modernistycznej. Została zbudowana za zawrotną kwotę, która w latach 30 XX wieku wystarczyłaby na sfinansowanie budowy 30 domów jednorodzinnych. Był to prezent ślubny dla Grety Tugendhat od jej ojca, znanego przemysłowca. Młode małżeństwo mieszkało w niej jednak jedynie przez 8 lat. W 1938 roku jako Żydzi musieli uciekać przed nazistami, którzy przejęli willę. Po 1945 roku zajęła ją Armia Czerwona, która między innymi trzymała w niej konie, co znacznie uszkodziło wnętrze. Następnie w willi znajdowało się centrum rehabilitacyjne, po czym w 1969 roku budynek został uznany za zabytek, a w roku 2001 stał się perłą na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

2. Nadajnik telewizyjny Ještěd

Nad Górami Izerskimi dominuje osobliwa konstrukcja, łącząca nadajnik telewizyjny i hotel, będący jednym z najbardziej rozpoznawalnych budynków Czech Północnych i całej Republiki Czeskiej. Ještěd jest dziełem architekta Karla Hubáčka, który nadał budynkowi nowatorski kształt obrotowej hiperboloidy. Za twórcze wykorzystanie technologii i architektury przy jej projektowaniu otrzymał nagrodę Augusta Perretta – najbardziej prestiżową z nagród otrzymanych do tej pory przez czeskich architektów. Do nadajnika można dotrzeć kolejką linową lub pieszo, oba sposoby mają swój urok.

3. Santini i Zielona Góra

Aby przedstawić twórczość genialnego czeskiego architekta włoskiego pochodzenia Jana Blažeja Santini-Aichela, należy cofnąć się do przełomu XVII i XVIII wieku. Santini urodził się w rodzinie kamieniarza. Z powodu niepełnosprawności fizycznej nie mógł przejąć rzemiosła po ojcu, choć mimo to nauczył się zawodu, poświęcając się jednocześnie malarstwu. Po ukończeniu nauki wyruszył w podróż do Rzymu, gdzie uzyskał kwalifikacje architekta. Po powrocie do Czech zajął się samodzielnym projektowaniem budynków, z których kilka można podziwiać do dziś. Znany jest klasztor Plasy ze schodami samonośnymi, Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jana Chrzciciela w mieście Kutná Hora czy Pałac Kolovratski w Pradze. Jednak największym dziełem jest kościół Jana Nepomucena na Zielonej Górze pod miastem Žďár nad Sázavou. Santini połączył w nim elementy baroku, gotyku i symbolizmu. Przy projektowaniu często stosował celowo konkretne liczby, jak choćby trzy –  symbol Trójcy Świętej.

4. Tańczący Dom

Na brzegu Wełtawy w centrum Pragi znajduje się dom wyróżniający się spośród pozostałych nietypowym designem, blaskiem odbijającym się w szklanym płaszczu oraz tym, że tańczy. Budynek swoim kształtem przypomina tańczącą parę –  konkretnie najsławniejszych tancerzy wszech czasów, Freda Astaira i Ginger Rogers. Oryginalną koncepcję doceniło amerykańskie czasopismo Time, przyznając Tańczącemu Domowi nagrodę za design roku 1996. Budynek można podziwiać również w środku. Poza biurami znajduje się w nim kawiarnia, restauracja i przestrzeń wystawowa. 

5. Szpital Kuks

Rozległy barokowy kompleks przed kilkoma laty został poddany gruntownemu remontowi, dzięki czemu stał się jednym z najpiękniejszych i najczęściej odwiedzanych zabytków Czech Wschodnich. Szpital Kuks został zbudowany jako miejsce odpoczynku dla kombatantów, którymi opiekowali się bracia bonifraci. Kompleks jest znany między innymi dzięki kościołowi Najświętszej Trójcy oraz jednej z najstarszych aptek w kraju. Najbardziej znany jest jednak z faktu, że do jego powstania przyczynili się najwięksi artyści tamtych czasów. Był to chociażby Giovanni Batista Alliprandi czy rzeźbiarz Matthias Bernard Braun, będący autorem wymownych alegorycznych rzeźb cnót i występków, które ma się ochotę podziwiać cały dzień.

6. Kubizm w architekturze

Połączenie architektury i tak specyficznego stylu, jakim jest kubizm, jest czeską specjalnością i dumą. Miejscowi architekci, na czele z Josefem Gočárem, inspirowali się sztuką nowoczesną i starali się oddać ją w swych konstrukcjach. Efekt jest doskonały. Dowodem jest Dom Matki Boskiej Czarnej w Pradze, kilka willi Ołomuńcu czy dom zdrojowy w miejscowości Bohdaneč.

7. Wieża telewizyjna na Žižkovie

Nie każdy wyjątkowy budynek zapisuje się w historii pozytywnie. Jest tak choćby z wieżą telewizyjną w praskiej dzielnicy Žižkov. Zgodnie z ankietą przeprowadzoną wśród wiodących specjalistów jest to drugi najbrzydszy budynek na świecie. Niezależnie od tego, co myślą o niej ludzie, prawdą jest, że wpisała się na stałe w krajobraz Pragi i ciężko byłoby sobie wyobrazić stolicę kraju bez niej. Dotyczy to również czarnych niemowląt, które już od kilku lat raczkują wokół wieży i wspinają się po jej ścianach. Z wieży telewizyjnej roztacza się wspaniała panorama Pragi, którą można podziwiać podczas doskonałego obiadu lub przy kawie z przekąską. Można tam również spędzić noc w wyjątkowym jednopokojowym hotelu One Room Hotel.

8. Pawilon expo

Inne budynki natomiast stawiają Republikę Czeską w dużo lepszym świetle. Jest tak na przykład w przypadku pawilonu czechosłowackiego z Wystawy Expo 1958. Odważny i nowoczesny jak na tamte czasy budynek zdobył na wystawię najwyższą nagrodę wraz z trzynastoma wyróżnieniami. Dzięki swojemu sukcesowi konstrukcja została przewieziona do Pragi i ponownie złożona na Letnej. Dziś pawilon nie jest dostępny dla zwiedzających, ale wycieczkę w jego kierunku można połączyć z przyjemnym spacerem po parku na Letnej, pełnym romantycznych zakątków i pięknych widoków na praskie Stare Miasto.

9. Zlin

Zlin to miasto na południowym wschodzie Republiki Czeskiej, związane z jedną z najważniejszych dla gospodarki kraju postaci historycznych. Swoje imperium obuwnicze stworzył tu Tomasz Bata, którego imię widnieje na szyldach sklepów obuwniczych na całym świecie. Obuwniczy i biznesowy sukces Baty był olbrzymi, co odbiło się również na mieście, z którego pochodził. Dzięki niemu Zlin rozwinął swoją infrastrukturę tak, aby jak najlepiej spełniała potrzeby miasta przemysłowego z prawdziwego zdarzenia. Jeżeli jednak spodziewasz się stalowej brzydoty, będziesz zaskoczony. Zlin to podręcznikowy przykład połączenia piękna z praktycznością. Dowodem jest choćby nieopisany zachwyt tym miastem słynnego architekta Le Corbusiera.

10. Terezin

Okres wojny i tragiczne wydarzenia do dziś przypomina miasto twierdza Terezin, które w czasie II wojny światowej zostało przez nazistów przekształcone w żydowskie getto i więzienie gestapo. Dziś jest to miejsce pamięci narodowej, które obejmuje kilka lokalizacji i ekspozycji. Wybierają się tu ci, którzy pragną poznać również tę smutną część czeskiej historii.

Interesujące są jednak również wcześniejsze dzieje Terezina. Jako twierdzę założył go pod koniec XVIII wieku cesarz Józef II. Nazwa została nadana na cześć jego matki, Marii Teresy Habsburg. Dziś znajduje się tu także muzeum Franciszka Józefa I, które prezentuje życie na austro-węgierskim dworze.