Boheems kristal – kwaliteit, vakmanschap & schoonheid

1. Kroonluchters uit Crystal Valley

Preciosa, het moderne grootste glasbedrijf van Tsjechië, is thuis in Crystal Valley, een gebied gelegen in de prachtige natuur van het IJzer- en Lausitzergebergte. Al in de 16e eeuw waren hier de eerste glasblazerijen, en later werden er nog veel meer glasbedrijven gesticht. In de 20e eeuw fuseerden tientallen grote en kleine bedrijven en fabrieken in Noord-Bohemen tot het bedrijf Preciosa. In 2023 vierde Preciosa zijn 300-jarige traditie van kristallen kroonluchters. Tsjechische kroonluchters van Preciosa sierden de koninklijke paleizen in Versailles en Fontainebleau, maar ook de residenties van Ottomaanse sultans en Russische tsaren. Tegenwoordig vind je de glas- en kristalproducten over de hele wereld: in luxe hotels, koninklijke paleizen, stijlvolle luchthavenhallen, metrostations en op jachten.

  
De schitterende kroonluchters van PRECIOSA, Foto 1 Martin Chum, Crystal Valley - Foto 2 Hotel Washington, Rottet Studio

2. Glaswerk uit Karlovy Vary

De Moser-glasfabriek in het westen van Bohemen werd opgericht in 1857 in het bekende kuuroord Karlovy Vary. Twintig jaar later leverde het bedrijf glas aan Franz Joseph I, de keizer van Oostenrijk, en later ook aan de Perzische sjah Mozaffar ad-Din, en Eduard VII, de koning van Engeland. Dankzij de unieke schoonheid, kwaliteit en betrouwbaarheid van het Moser-merk, werd de Moser-kristalglasfabriek het symbool van erkenning en beloningen voor buitengewone mensen in de wereld. De fabriek heeft vier merkwinkels in Tsjechië: twee in Praag en twee in Karlovy Vary. In Karlovy Vary bevindt zich ook het Moser-glasfabriekmuseum, waar bezoekers alles kunnen ontdekken over de indrukwekkende 160-jarige geschiedenis van de Moser-glasfabriek en het kristal.

 
Moser Glassworks in Karlovy Vary, Foto Marc Edward Harris 

3. Kerstballen uit Oost-Bohemen

Al sinds 1931 worden er in de stad Dvůr Králové nad Labem, aan de uitlopers van het Reuzengebergte, kerstballen gemaakt. Het bedrijf Vánoční ozdoby, DUV-družstvo is de grootste producent van handgemaakte en handgeschilderde glazen kerstdecoratie van Tsjechië en behoort ook in de EU tot de grootste producenten. Er wordt gebruikgemaakt van een wereldwijd erkent kleurensysteem met ongeveer 600 kleurschakeringen, waarvan elk op zijn beurt tot wel zes effecten kent. Dankzij het brede decoratie-aanbod van glitters en accesoires worden hier zelfs de meest uiteenlopende wensen van de klant vervuld. Het bedrijf heeft een eigen winkel en biedt ook rondleidingen aan.

 
Handgemaakte kerstballen uit Tsjechië, Foto: Vánoční ozdoby, DUV-družstvo Dvůr Králové n. L. 

4. Nový Bor: toonaangevende fabrikant van huishoudelijk glas

Nový Bor ligt in de buurt van Česká Lípa in het noorden van Bohemen. Dankzij de glasindustrie is de stad bekend in zowel de Tsjechische Republiek als daarbuiten. Crystalex, een plaatselijk bedrijf, produceert huishoudelijk glas. Het is de grootste en toonaangevende fabrikant van drinkglazen. De glasproducten van de fabrikant van Nový Bor kunnen in 60 landen wereldwijd worden gekocht. Nový Bor is een glasstad en er bevinden zich ook verschillende scholen voor glas maken. Er is een speciaal restaurant verbonden met een glaswerkplaats: Ajeto. Dit unieke restaurant is ontworpen door de beroemde Tsjechische kunstenaar en architect Bořek Šípek.

5. Kerstdecoratie van glaskralen uit Noord-Bohemen

In het dorp Poniklá in Noord-Bohemen leeft tot op de dag van vandaag een unieke traditie die ongeëvenaard is in de wereld. Hier is Rautis gevestigd, een bedrijf dat ornamenten maakt van glaskralen. De productie van kralenjuwelen is een traditie van meer dan 100 jaar oud. Het gehele proces wordt met de hand uitgevoerd, van glasblazen, verzilveren en schilderen tot snijden. Het familiebedrijf Rautis is de enige glasfabrikant ter wereld die traditionele kerstversieringen produceert van glaskralen. Al meer dan honderd jaar worden er kerstversieringen gemaakt van holle glaskralen. Rautis is sinds 1902 op dezelfde plek actief en biedt meer dan 20.000 ontwerpen aan, waarvan sommige dateren uit het begin van de vorige eeuw. Deze unieke handmatige vervaardiging van versieringen van geblazen parels werd in 2020 toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. Bezoekers zijn welkom en hebben de gelegenheid om eigen kerstdecoratie te maken. 

 

Rautis kerstdecoratie van geblazen glaskralen, Foto ©Jiri Princ

6. Nižbor: glasfabriek met traditie in familiebeheer

In Centraal-Bohemen in de buurt van Beroun, in de gemeente Nižbor, staat de Rückl-glasfabriek, opgericht door Antonín Rückl in 1903. Rückl stamde van een oude glasblazersfamilie waarvan de wortels terug reiken tot de 17e eeuw. De glasfabriek werd al snel beroemd in heel Europa en had verkoopvertegenwoordigers in diverse landen. Tegenwoordig maakt de fabriek handgesneden kristalglas en heeft al veel nationale prijzen gewonnen (bijv. de prijs voor koningin Elizabeth II of Johannes Paulus II). Een bezoekje aan de glasfabriek is echt de moeite waard, net als een rondleiding door het hele productieproces: beginnend bij de glasfabriek en eindigend bij de glassnijwerkplaats. Zo kun je met eigen ogen zien hoe het glas met de hand wordt geblazen en gesneden.

7. Světlá nad Sázavou: de modernste Europese glasfabriek

Světlá nad Sázavou is een kleine stad in Vysočina bij de grens tussen Bohemen en Moravië. De plaatselijke glasblaastraditie eindigde na ruim honderd jaar in 2008. Maar vier jaar later werd hier het bedrijf Bomma opgericht, dat zich richt op moderne trends en topdesigners. Er werken toonaangevende Tsjechische ontwerpers voor Bomma. Het glas dat daar wordt gemaakt, is te vinden op het dek van het grootste schip ter wereld, en Novak Djoković, de tenniskoning, heeft het plaatselijke glas in zijn collectie trofeeën. Het bedrijf heeft mettertijd verschillende speciale glasmachines ontwikkeld voor zijn productie, waardoor het de modernste glasfabriek van Europa is. Maar glas wordt er ook met de hand geblazen – en zoals Bomma zelf met trots zegt: hun kristal is het zuiverste kristal in het hele land dankzij modern technologie.

8. Sieraden uit Jablonec

Het hart van de Tsjechische sieradenindustrie bevindt zich in Jablonec nad Nisou. In het plaatselijke glas- en sieradenmuseum vind je de grootste collectie van bijouterieën ter wereld. De verzameling telt 12 miljoen voorwerpen. Een toonaangevend sieradenbedrijf in Jablonec nad Nisou is JSB Bijoux. Dit bedrijf maakt sieraden en modeaccessoires van Swarovski-kristallen en Preciosa-kristallen. Het assortiment omvat kettingen, armbanden en ringen, maar op maat gemaakte producten. JSB Bijoux maakt onder andere de kronen en sieraden voor de Missverkiezingen in Tsjechië.  Een ander bedrijf, G&B beads, zet de traditie van de productie van originele glazen parels als sieraden met bijbehorende componenten voort.

 
Sieraden uit Jablonec en het Jablonec glasmuseum, Foto Jiří Jiroutek & Crystal Valley

Meer informatie over de Tsjechische glaskunst, zie dit artikel:
"Van kerstversiering tot glaskunst, in de Tsjechische kristalvallei gloeit en glanst alles" - Trouw, december 2024