Tsjechisch Pasen

1. Pasen duurt bijna een week

In Tsjechië omvat het Paasfeest niet alleen Paaszondag en -maandag. Pasen duurt in Tsjechië bijna een week. De week voor Pasen wordt de ‘Goede Week’ genoemd en elke dag heeft een speciale naam. De dagen voor Pasen worden besteed aan het schoonmaken, bakken en voorbereiden van decoraties. De paastradities beginnen op woensdag; Aswoensdag of in het Tsjechisch ook wel Lelijke Woensdag genoemd. Vernoemd naar de dag waarop Judas Jezus verraadde. Gezegd wordt dat op Aswoensdag de as uit schoorstenen werd geveegd. Op die dag wordt weliswaar schoongemaakt, maar toch zouden we niet zuur moeten kijken, want dan zouden we, zo zegt het bijgeloof, elke woensdag een lelijk gezicht gaan trekken

2. Donderdag is groen

Witte Donderdag is in een Tsjechië een Groene Donderdag. Het is een gewoonte om op Groene Donderdag iets groens te eten, zodat je het hele jaar door gezond blijft. Spinazie, kool of zelfs een brandnetelsalade. Het meest populair is het drinken van groen bier. 

3. Goede Vrijdag, een nationale feestdag

Goede Vrijdag is sinds 2016 een officiële nationale feestdag in Tsjechië. Tijdens het communistische regime werd deze feestdag afgekeurd. Winkels zijn op Goede Vrijdag geopend, maar op Paasmaandag zijn de meeste winkels dicht.

4. Stilte in de kerk, herrie op straat

Op Stille Zaterdag, in Tsjechië wordt deze dag Witte Zaterdag genoemd, luiden de kerkklokken niet. Het is een dag van stilte en rust, hoewel de meeste mensen druk bezig zijn met de voorbereidingen van Pasen. De kerkklokken zullen tot zonsondergang niet luiden. Als vervanging lopen soms Tsjechische jongen met houten rammelaars door de straten. Ondanks dat Tsjechië geen gelovig land is, worden er tijdens de Paasdagen verschillende missen gegeven in kerken en kathedralen. Op zaterdagavond is er vaak een paaswake.

5. Het eten van een zoet paaslammetje 

Op Witte Zaterdag zijn de Tsjechen druk bezig met bakken. Op Paaszondag en – maandag wordt de tafel netjes gedekt en gedurende de dag komen er allerlei lekkernijen op tafel. Op bijna elke paastafel vind je wel een Paaslam (Tsjechisch: Velikonoční beránek). Het is een cake van zoet beslag die vroeger het offer van Christus symboliseerde. De taart is in de vorm van een lammetje en wordt bestrooid met vanillesuiker. De lammetjestaart wordt op de paastafel vergezeld met een “mazanec”. Het is een broodje gemaakt van zoet gistdeeg dat smaakt als het kerstbrood. 

6. Delicate eieren versieren

Het bekendste symbool van Pasen, en dat is niet alleen in Tsjechië, zijn de versierde eieren. De eieren symboliseren vruchtbaarheid en nieuw leven. Tegenwoordig hebben ze vooral een decoratieve functie. De eieren, genaamd kraslice, vind je op elke kerstmarkt en zijn een waar kunstwerk. De schalen van leeggeblazen eieren worden op traditionele wijze beschilderd en bewerkt volgens familie- of regionale tradities. Er zijn tal van technieken om de eieren te versieren of te kleuren. Van het gebruik van natuurlijke kleurstoffen, zoals biet en ui tot het versieren met metaaldraad of stro. Sommige eieren zijn ware kunstwerken en de vervaardiging ervan duurt meerdere dagen. Je kunt hier bijvoorbeeld een schitterende handleiding vinden.

7. Pas op voor mannen met een zweep 

Een van de meeste bijzondere Tsjechische Paasgewoontes is het zachtjes slaan op de billen van meisjes en vrouwen met handgemaakte paastwijgen. Deze traditie vindt op Paasmaandag plaats, tevens een nationale feestdag in Tsjechië. Het is een speelse traditie die gezondheid en vruchtbaarheid zou brengen aan degenen die geslagen worden. De gevlochten paastwijg, genaamd “pomlázka”, wordt al in de 14e eeuw genoemd, maar de traditie is zeer waarschijnlijk ouder en stamt uit de voorchristelijke tijd. Jongens en mannen gaan op Paasmaandag bij de buren en vrienden langs en tikken met de gevlochten twijgenstokjes op de billen, terwijl ze hun paasverzen ten gehore brengen. Daarvoor ontvangen ze een beschilderd ei, een kleurig lint voor op de paaswijg, zoetigheid of iets sterkers. Met name in Moravië, waar men traditioneel brandewijn stookt, is deze gewoonte populair.

8.    Paasmarkten

De paasvakantie is ideaal om de lente te vieren. Narcissen, krokussen en de bloesembomen verwelkomen bezoekers en de paasmarkten zijn de ideale plek voor het shoppen van souvenirs. Je vindt hier de Tsjechische paasspecialiteiten, zoals de lammetjescake, de judas broodjes en ook lamsvlees. Bewonder de prachtige kraslice eieren en neem er een paar voorzichtig mee voor naar huis. Op de markten kun je ook de pomlazká vinden, het gevlochten twijgentakje is vaak versierd met kleurrijke linten. De paasmarkten vind je in Praag, Brno, Olomouc en andere regionale steden. Ook sommige kastelen openen hun deuren tijdens het Paasweekend en organiseren een ambachtenmarkt, workshop en rondleiding rondom het paasthema. Bij de Tsjechische openluchtmusea is het mogelijk om de Tsjechische volkstradities mee te maken. De openluchtmusea in Rožnov pod Radhoštěm in Moravië en Veselý Kopec in Oost-Bohemen ontvangen bezoekers met open armen en laten ze kennis maken met traditionele volksgewoontes. 

Geestelijke dimensie

Tsjechië bezit een katholieke traditie en verliest evenmin de geestelijke dimensie van Pasen uit het oog. Die worden op tal van bedevaartsoorden in herinnering gebracht, zoals op de Svatá Hora (Heilige Berg) bij Příbram in Midden-Bohemen, in de Rooms-Katholieke parochie in Velehrad in Moravië en op de Zelená hora (Groene Berg) in Žďár nad Sázavou, die genoteerd staat op de monumentenlijst van de UNESCO.