In het spoor van de UNESCO door Tsjechië

Villa Tugendhat

Symbiose met de natuur

Een van de belangrijke plaatsen, waar de Tsjecho-Slowaakse geschiedenis zijn sporen heeft nagelaten, is de functionalistische villa Tugendhatin Brno. Dit is geen gewoon huis voor een gezin met kinderen. Het is een perfect doordachte villa, die alle wensen van de eigenaren vervulde. Precies zo stelde Greta Tugendhat, geboren Löw-Beer, zich haar huis voor. Een plaats waar haar gezin niet ver van het stadscentrum zou leven, en tevens verbonden zou blijven met de natuur. Toen zij tien jaar oud was, verhuisde Greta met haar ouders uit de gemeente Svitávka naar de stad Brno, waar zij een weelderig gedecoreerde villa kochten. Greta was echter gefascineerd door moderne architectuur. Zij gaf de voorkeur aan een strenge stijl zonder ornamenten. Haar jeugdkameraad, de ondernemer Fritz Tugendhat die zij huwde in 1928, was dezelfde mening toegedaan. Zij kregen van Greta's vader een huwelijksgeschenk: een groot bouwperceel, grenzend aan het huis van haar ouders, en het geld voor de bouw van een nieuw pand. Meteen bij de eerste ontmoeting met de Duitse architect Ludwig Mies van der Rohe besloten Grete en Fritz, dat juist hij hun zou helpen hun droom te vervullen.
 
Mies van der Rohe ontwierp een royaal geconcipieerd huis met een imposant uitzicht over een hellende tuin. De architect gebruikte in de binnenruimten exotische materialen, bijvoorbeeld witte travertijn uit een steengroeve in Italië en onyx uit Marokko. Hij ontwierp uit dit gesteente een wand, die afhankelijk van de belichting van kleur verandert. Het meest opvallende element van de hoofdkamer wordt gevormd door een metersgrote glazen wand, die gedeeltelijk de vloer in kan zakken, waardoor de hele ruimte samenvloeit met de tuin. Het echtpaar Tugendhat trok in het huis in 1930. Acht jaar later moesten zij echter vluchten naar het buitenland om te ontsnappen aan de nazistische vervolging. Zij keerden nooit meer naar de villa terug.

 

Een wedergeboren juweel

In de herfst van 1939 werd de villa in beslag genomen door de Gestapo. De binnenruimte werd radicaal veranderd. Het Sovjetleger heeft een volgende verwoestende ingreep op het geweten. De soldaten veranderden de hoofdruimte in een paardenstal. Later diende de villa als revalidatiecentrum voor kinderen met aandoeningen van de wervelkolom. In de jaren tachtig leken de dingen beter te gaan. Toen werd de eerste reconstructie van de villa uitgevoerd. Twaalf jaar later vond in de tuin van dit beroemde huis een ontmoeting plaats van de staatslieden, die het verdrag over de splitsing van Tsjecho-Slowakije ondertekenden. Een nieuwe start voor de nieuwe staatsindeling, maar ook voor het unieke huis. In 2002 werd het huis door de internationale jury van de UNESCO ingeschreven op de Werelderfgoedlijst. Tien jaar later werd een complete reconstructie voltooid en sindsdien kan het publiek genieten van de schoonheid van dit functionalistische bouwwerk. Na deze reconstructie werd ook voor het eerst sinds 1938 bezocht door een aantal nakomelingen van de Tugendhats. In 2017 vond hier een ontmoeting van drie beroemde joodse geslachten plaats en daarbij mochten de verwanten van de oorspronkelijke eigenaren zeker niet ontbreken.
 

Het cultuurlandschap Lednice-Valtice

 

Adellijke elegantie

Het chateau van Lednice in neogotische stijl heeft een nobele stijl, die hier bewonderd werd door vertegenwoordigers van de adellijke geslachten uit heel Europa. Het slot maakt deel uit van een cultuurlandschap, dat een oppervlak van bijna 300 km² in beslag neemt. Er zijn niet alleen prachtige tuinen, maar ook een jachtslot of het zgn. Rendez-vous (een replica van de Romeinse triomfboog), waar de heren elkaar ontmoetten tijdens de jacht. De eerste vermelding over deze plaats dateert van het begin van de 13^e eeuw. Toen stond hier een gotische vesting, die later werd omgebouwd tot renaissance kasteel en vervolgens tot barok kasteel. De huidige gedaante dateert van halverwege de 19^e eeuw, toen vorst Alois II van Liechtenstein Lednice liet ombouwen tot een representatieve zomerresidentie in de stijl van de Engelse gotiek, om hier grandioze ontmoetingen van de Europese adel te laten plaatsvinden. Tot dit doel dienden de representatieve zalen op de benedenverdieping van het slot. Deze waren voorzien van plafonds met houtsnijwerk, rijk gedecoreerde houten lambriseringen en uitgelezen meubilair, die in heel Europa hun weerga niet kennen.
 
In het zicht van het slot staat middenin het groen een minaret. Dit unieke architectonische monument werd aan het begin van de 19^e eeuw ontworpen door Josef Hardmuth. De minaret is 60 meter hoog en is het grootste bouwwerk van zijn soort in niet-islamitische landen. In de prismavormige fundering bevindt zich het museum van het geslacht Liechtenstein. De leden van dit geslacht reisden graag door Europa. Hier is ook hun verzameling van exotische souvenirs ondergebracht. In de omgeving van de minaret bevinden zich kleine bouwwerken in romantische stijl, bijvoorbeeld de Apollo-tempel en de Tempel van de Drie Gratiën.

 

Een barokke show

Een ander architectonisch juweel bevindt zich op een afstand van vijftien kilometer van het slot Lednice. Het gebouw van het slottheater in Valtice werd gebouwd aan het einde van de 18^e eeuw, in opdracht van vorst Alois I Josef van Liechtenstein. De eerste voorstelling werd gegeven in november 1790 ter ere van het bezoek van keizer Leopold II. Het zangspel Prometheus werd toen opgevoerd. De toeschouwers volgden een originele show vol verschillende trucs. Op het toneel wisselden zich rijk versierde coulissen af en het publiek hoorde simulaties van donder en hevige stortregen. Het slottheater werd enkele jaren geleden gereconstrueerd. Een deel van de historische coulissen werd vervangen door moderne technische voorzieningen, zodat het gecompliceerde mechanisme van de coulissen opnieuw kon functioneren. Dankzij deze reconstructie kunnen bezoekers een zelfde sfeer beleven als de edellieden in de baroktijd.
 
De romantische sfeer, de elegantie van de binnenruimten van het slot en de originaliteit van het gehele areaal van Lednice-Valtice boeide niet alleen de jury van de UNESCO, maar ook het prestigieuze tijdschrift National Geographic, dat drie thematische routes door Europa samenstelde. Het was juist dit gebiedvan Lednice-Valtice in de regio Břeclav, dat opgenomen werd in de Route "Door Romantisch Europa" als voorbeeld voor romantische dwaaltochten.

 
ŽATEC

 

De groene export

Barbra Streisand, Liam Neeson, Scarlett Johansson en vele andere internationale beroemdheden kennen Žatec, gelegen op anderhalf uur reisafstand van Praag. Deze stad werd beroemd als een inspirerende plaats voor filmmakers, maar ook als de stad waar de beste hop ter wereld wordt gekweekt. Momenteel is Žatec een van de belangrijkste kandidaten voor inschrijving op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. "Bier kan overal elders worden gebrouwen, maar onze hopvariëteit heeft de beste kwaliteit. Daarom wordt zij geëxporteerd over de hele wereld. In Žatec en in de naburige dorpen zijn gebouwen en hopvelden behouden gebleven, waar deze planten al in de middeleeuwen geteeld en verwerkt werden. Toeristen zullen zeker aangetrokken worden door het Chmelařské muzeum (Museum van de Hopteelt) in Žatec, waar de bezoeker het gehele proces kan leren kennen, vanaf de teelt tot de verwerking. Imposant zijn ook de Chmelový Maják (Hopvuurtoren) en de interactieve expositie in de Chrám Chmele a Piva (Tempel van Hop en Bier),“ zegt Olga Bukovičová van het Gemeentehuis van Žatec.
 

Inspiratie voor film

Žatec vormt niet alleen een trekpleister voor toeristen, maar trekt ook filmmakers aan, die geboeid worden door het plein, dat zijn historische karakter behouden heeft, en door het labyrint van kronkelende straten in het centrum. In de Galerie Sladovna (Mouterij) is een permanente tentoonstelling ondergebracht gewijd aan films, die in Žatec zijn ontstaan. Lees in het Duits of Engels de teksten die de geschiedenis vastleggen van het filmen in de stad en vergelijk de opnamen uit de films met de hedendaagse gedaante van de gemeente. Barbra Streisand regisseerde hier aan het begin van de 80-er jaren de film Jentl, over een jonge, koppige vrouw die zich weigert te onderwerpen aan conventies. De stad beviel ook de auteurs van de film Les Miserables uit 1998, waar Liam Neeson excelleert in de hoofdrol. En onlangs wandelde Scarlett Johansson door het centrum van Žatec, toen de film Konijn Jojo (Engels: Jojo Rabbit) werd gedraaid, die zes Oscarnominaties veroverde. Het plein met de gewelfde arcaden en de kerk van de Maria Tenhemelopneming kunt u ook zien op de kerstspot uit 2016 van firma Apple.

Rit van de Koningen

Vlucht in vermomming

Tsjechië heeft op de werelderfgoedlijst van de UNESCO niet alleen monumenten, maar ook tradities en rituelen staan, die door de eeuwen heen werden overgeleverd. „De inschrijving kan aangevraagd worden door de gemeenschap, die het evenement organiseert en voor wie dit een onderdeel vormt van zijn identiteit. Belangrijk is, dat de traditie steeds ergens mee wordt vernieuwd. Zo staan bijvoorbeeld de carnavalsoptochten in de omgeving van Hlinsko in Oost-Bohemen ook ingeschreven op de lijst van het immaterieel cultureel erfgoed. De optochten veranderen elk jaar en er verschijnen nieuwe, originele maskers. Hetzelfde geldt ook voor de vervaardiging van het blauwdruklinnen. Deze textieltechniek is bekend over de hele wereld, maar het verzoek om aanmelding werd ingediend door mensen uit heel Midden-Europa, Tsjechië inbegrepen. Blauwdruklinnen werd vooral gebruikt voor klederdrachten, maar dient ook voor het naaien van moderne kleding. In Moravië functioneren twee familiewerkplaatsen, waar het handwerk al gedurende meerdere generaties overgeleverd wordt,“ aldus Dita Limová van het Ministerie van Cultuur en ze voegt toe, dat ook de Rit der Koningen reeds vanaf 2011 opgenomen is op de werelderfgoedlijst van de UNESCO.
 
Er wordt een aantal legenden verteld, die naar men zegt deze folkloristische festiviteit inspireerden. Het vaakst wordt een gebeurtenis uit de tijd van de Boheems-Hongaarse oorlog genoemd. De Hongaarse koning Matthias Corvinus vocht in 1469 in de nabijheid van de stad Uherské Hradiště. Hij moest na de verloren slag vluchten. Hij verkleedde zich in vrouwenkledij en ontsnapte door een geheime gang. De koning hield, naar verluidt, een roos in de mond, om zich niet te verraden door zijn stem. Hij werd begeleid door een stoet van lijfwachten. De rit van ruiters in klederdracht vindt elk jaar eind mei plaats in een aantal gemeenten van Zuidoostelijk Moravië. Het meest populair is dit feest in de gemeente Vlčnov, dat door liefhebbers van folkloristische tradities ook bezocht wordt wegens de volkskermis, waar ambachtelijke producten te koop geboden worden. Tijdens de Rit der Koningen rijden mannen te paard. Tussen hen rijdt een onvolwassen jongen gekleed in vrouwelijke ceremoniële kleding. De jongen stelt de koning voor. Naast de koning rijden de leden van zijn lijfwacht. Zij hebben getrokken sabels om hem te beschermen. De gehele stoet rijdt door het dorp en zingt grappige liedjes, waarin zij de koning loven of om geschenken vragen. Gelijksoortige dramatische verhalen maar ook romantische legendes vindt men op vele andere plaatsen in heel Tsjechië.